"Rio is anders dan we op tv hebben gezien"

Dit jaar koos Zuiddag voor het Pamen-project van KIYO als campagnepartner. KIYO is een Belgische ngo voor kinderrechten, die focust onder andere op de rechten van de jongeren van Jardim Gramacho. Dat is een sloppenwijk in het Braziliaanse Rio de Janeiro, waar de grootste openluchtvuilnisbelt van Zuid-Amerika is. 

Inleefreis

Als voorbereiding op Zuiddag, kiest de organisatie elk jaar vier of vijf tieners die meegaan op inleefreis. Ze maken er niet alleen kennis met het project, maar ontmoeten ook de jongeren die zich ter plaatse engageren. Die brengen op hun beurt in oktober een bezoek aan België.

Rupert, Thomas, Femke, Marie en Kaat waren dit jaar de uitverkorenen. “We stellen een divers en complementair groepje samen”, vertelt Zuiddag-participatiewerker Lies Corneillie. “Onze ambassadeurs hebben veel positieve kwaliteiten en vullen elkaar perfect aan.” 

Contrasten

Begin februari kregen de vijf Belgische tieners dus goed nieuws. Ze mochten vertrekken naar Rio! Als voorbereiding volgden ze een aantal workshops om het land beter te leren kennen. “We kregen enkele Portugese lessen en ontmoetten de Braziliaanse jeugd via Skype. We contacteerden elkaar ook op sociale media. Zo kregen we direct een goed beeld van hun leefwereld”, legt Rupert uit. 

Op 16 juli zakten ze eindelijk af naar Rio de Janeiro, waar men druk aan het aftellen was naar de Olympische Spelen. “Het was een aankomst vol contrasten. Aan de ene kant vind je kraaknette pleinen, waar men netjes de vallende bladeren opveegt”, vertelt participatiewerker Lies. “Maar niet veel later sta je op de vuilnisbelt tussen bergen afval.”

Ontnuchterend 

Een wereld van verschil die ook de adolescenten niet ontging. De eerste dag bezochten ze als toerist de mooiste plekjes van de grote stad. “We maakten ook kennis met de Brazilianen met wie we zouden samenwerken tijdens de inleefreis. Heel luchtig allemaal. Tot je de dag nadien bij hen thuis staat, in de Jardim Gramacho-favela. Heel ontnuchterend”, vindt Thomas. 

Bij hun bezoek aan de vuilnisbelt van Jardim Gramacho moesten de vijf tieners toch op een aantal dingen letten. “We moesten ons sober kleden. We waren te gast bij de mensen zelf, daar ben je geen toerist. We waren ons ook bewust van onze gezichtsuitdrukkingen en onze lichaamstaal. Als we iets vies of vreemd vonden, lieten we dat niet merken”, legt Rupert uit. “Uit respect voor de bewoners.”

Als één blok tegen discriminatie

De volgende dagen maakten de Zuiddag-ambassadeurs kennis met lokale projecten. Zo voeren de geëngageerde favela-jongeren er een bikkelharde strijd tegen discriminatie. Ze zetten zich in om de lokale kinderen kansen te geven, zorgen er ook voor dat ze naar school gaan. Verder leiden ze jongens en meisjes op tot leiders die actief mee het jeugdbeleid bepalen. 

De jongeren vormen ook een blok tegen kinderarbeid en seksuele uitbuiting van minderjarigen tijdens grote evenementen zoals de Olympische Spelen. “Als je dat allemaal ziet, dan kan je toch alleen maar besluiten dat we hier in België héél tevreden mogen zijn”, vindt Thomas.

Samen verandering brengen

In het begin verliep het contact met de lokale jeugd wat stroef. Maar dat verbeterde snel: “Wij pikten hier en daar wat Portugese woorden op, zij spraken een beetje Engels”, begint Thomas. Rupert knikt: “Ik heb niet zo’n talenknobbel, maar we gebruikten apps als Google Translate om ons verstaanbaar te maken. En nu spreken we toch wel een aardig woordje Portugees”, lacht hij. 

Nu de reis erop zit, blijven de Belgische en Braziliaanse jongeren contact houden. Maar goed ook, want een delegatie uit Rio komt in oktober naar België om het project uit de doeken te doen. “Op 13 september zullen we ook al een presentatie geven voor alle nieuwe Zuiddag-vrijwilligers”, vertelt Rupert. “Nadien gaan we ook langs bij verschillende deelnemende scholen.”

Met hart en ziel

Dat vervolg is eigenlijk ook een must, want het verhaal van de ambassadeurs eindigt niet in Rio. Lies Corneillie: “Alle middelbare scholieren tussen 16 en 19 kunnen ambassadeur van Zuiddag worden, op voorwaarde dat ze zich met volle overtuiging in het avontuur smijten en zich 100 % engageren. De jongeren hoeven geen tonnen ervaring te hebben, maar moeten wel aantonen dat ze dit project met hart en ziel vertegenwoordigen.”

Thomas is er het levende bewijs van. “We willen onze medeleerlingen duidelijk maken dat Brazilië anders is dan wat ze deze zomer op tv zagen. Dat er problemen zijn die we moeten aanpakken. En hopelijk maken we hen ook warm om er samen iets aan te veranderen!”